گـــــوهرنهـــــال

آفات گردو یکی از جدی ترین تهدیدهایی هستند که میتوانند در همان سال های ابتدایی رشد، سلامت نهال ها را تحت تأثیر قرار دهند. چه باغدار حرفه  ای باشید، چه تازه وارد دنیای کشاورزی شده باشید، شناخت این آفات و بیماری  ها و آگاهی از روش های پیشگیری و کنترل آنها، نقش بسیار مهمی در موفقیت و بهره وری باغ گردو خواهد داشت.

از آفات زیرزمینی مانند کرم سفید ریشه گرفته تا آفت های سطحی مانند شته ها، زنبور مغزخوار و بیماری  هایی چون بلایت باکتریایی یا آنتراکنوز، هر کدام به  تنهایی میتوانند باعث ضعف یا حتی نابودی کامل نهال شوند. اما خبر خوب این است که با آگاهی و اقدام به موقع، میتوان از بسیاری از این آسیب ها جلوگیری کرد. در این مقاله، به  صورت کامل و مرحله به مرحله، به معرفی مهم  ترین آفات و بیماری های نهال گردو، علائم آنها و راهکارهای مؤثر برای کنترل و درمانشان میپردازیم.

آفات شایع نهال گردو و علائم شناسایی آنها

آفات گردو، به ویژه در سال های اول رشد نهال، از مهم  ترین عوامل کاهش رشد، ضعف درخت و حتی خشک شدن کامل آن هستند. آگاهی از این آفات و توانایی تشخیص به  موقع آنها، نقش بسیار مهمی در موفقیت باغ گردو دارد. در این بخش، سه مورد از مهم  ترین آفات نهال گردو را بررسی میکنیم که به ریشه، برگ و میوه نهال ها آسیب میزنند.

کرم سفید ریشه نهال گردو

کرم سفید ریشه یکی از خطرناک ترین آفات خاک زی در باغ های گردو است. این آفت، لارو سوسک  های شاخک  دراز یا سرخرطومی  هاست که در عمق خاک و اطراف ریشه نهال زندگی میکند. با تغذیه از ریشه، باعث قطع جذب آب و مواد غذایی شده و نهال را به تدریج ضعیف و خشک میکند.

علائم شناسایی کرم سفید ریشه:

• زرد شدن ناگهانی برگ ها بدون دلیل مشخص
• توقف یا کندی رشد نهال نسبت به نهال های دیگر
• پژمردگی در روزهای گرم علی رغم آبیاری منظم
• بیرون آوردن نهال با ریشه  های خورده شده و پوسیده
• مشاهده کرم های سفید، چاق و خمیده با سر قهوه  ای در خاک اطراف ریشه

روش های مؤثر کنترل:

• ضدعفونی خاک و استفاده از کود دامی پوسیده و سالم قبل از کاشت
• شخم زمین و قرار دادن خاک در معرض نور خورشید در تابستان
• استفاده از طعمه های مسموم حاوی سموم گرانول مانند دیازینون (با مشورت کارشناس)
• بررسی دوره  ای نهال ها و حذف فوری موارد آلوده

شته ها و شپشک های گردو

شته ها و شپشک ها از آفات سطحی و مکنده ای هستند که با تغذیه از شیره گیاه، نهال را ضعیف کرده و رشد آن را مختل میکنند. این حشرات اغلب در بهار و اوایل تابستان فعال میشوند و معمولاً روی برگ های جوان، سرشاخه  ها و گاهی تنه نهال دیده میشوند.

علائم شناسایی شته و شپشک گردو:

• برگ های جمع شده، تغییر رنگ داده و چسبناک
• رشد ضعیف سرشاخه  های جوان
• وجود مورچه  ها روی شاخه ها (به  دلیل جذب عسلک ترشحی شته  ها)
• مشاهده لکه های سفید یا قهوه ای روی سطح برگ و ساقه

روش  های پیشگیری و کنترل:

• استفاده از روغن ولک زمستانه برای نابودی تخم آفات قبل از جوانه  زنی
• شست و شوی برگ ها با آب و صابون رقیق در مراحل اولیه آلودگی
• تقویت درخت با تغذیه مناسب جهت افزایش مقاومت طبیعی
• استفاده از حشره کش های سیستمیک یا تماسی در صورت شدت آلودگی (با مشورت مهندس کشاورزی)
• حفظ حشرات مفیدی مثل کفشدوزک ها و زنبورهای پارازیت

زنبور مغزخوار (کرم میوه) گردو

زنبور مغزخوار گردو، که به نام های کرم میوه گردو یا زنبور فندق هم شناخته میشود، یکی از آفات خسارت  زا در زمان تشکیل میوه گردو است. حشره ماده تخم های خود را روی پوست سبز گردو میگذارد و لاروها پس از خروج، وارد میوه شده و مغز گردو را میخورند.

علائم شناسایی زنبور مغزخوار:

• وجود سوراخ های ریز روی پوست سبز گردو
• ریزش زودتر از موعد میوه  های آلوده
• له  شدگی، تغییر رنگ و بوی نامطبوع مغز گردو
• تلخی مغز و کاهش کیفیت محصول

روش های کنترل و مدیریت:

• جمع آوری و دفن میوه های آلوده از کف باغ برای قطع چرخه زندگی آفت
• نصب تله  های فرمونی در اوایل بهار برای شناسایی زمان اوج فعالیت آفت
• سم پاشی دقیق در زمان مناسب (معمولاً اواسط اردیبهشت) با سموم لاروکش
• انجام هرس صحیح برای کاهش تراکم شاخه  ها و بهبود جریان هوا در تاج درخت

بیماری های رایج نهال گردو و روش های درمان آن ها

بیماری های نهال گردو، اگر به موقع شناسایی و درمان نشوند، می توانند در همان سال های اول باعث ضعیف شدن یا حتی نابودی کامل نهال شوند. شناخت این بیماری ها، به ویژه در شرایط اقلیمی مختلف ایران، به باغداران کمک می کند تا با پیشگیری و درمان درست، از کاهش عملکرد و آسیب های اقتصادی جلوگیری کنند. در ادامه، مهم ترین بیماری های قارچی و باکتریایی نهال گردو و راهکارهای کنترل هرکدام را بررسی می کنیم.

بلایت باکتریایی (سوزاک) گردو

بلایت باکتریایی گردو که در برخی منابع به آن «سوزاک گردو» هم گفته می شود، یکی از مخرب ترین بیماری های باکتریایی درخت گردو است. عامل این بیماری، باکتری زانتوموناس آر بوریکولا پاتوار ژوگلاندیس است که اغلب در شرایط مرطوب و بارانی فعال می شود.

علائم شناسایی بلایت:

• ظهور لکه های تیره، خیس و فرو رفته روی برگ ها، دم برگ و میوه
• زرد شدن حاشیه لکه ها و گسترش آن ها در سطح برگ
• سیاه شدن مغز گردو و پوکی آن در مراحل پیشرفته
• ریزش میوه ها پیش از رسیدن کامل

روش های کنترل و پیشگیری:

• استفاده از ارقام مقاوم به بلایت در زمان خرید نهال
• حذف و سوزاندن برگ ها و شاخه های آلوده در پایان فصل
• انجام هرس سبک برای افزایش گردش هوا درون درخت
• سم پاشی با ترکیبات مسی مانند بردو یا اکسی کلرورمس در زمان تورم جوانه و بعد از باران

آنتراکنوز گردو (بیماری لکه برگی)

آنتراکنوز گردو یک بیماری قارچی شایع در مناطق مرطوب و نیمه مرطوب ایران است که با ایجاد لکه های قهوه ای روی برگ ها، در نهایت موجب ضعف کلی درخت می شود. این بیماری معمولاً در بهار و تابستان، به خصوص پس از بارندگی های پی در پی، گسترش می یابد.

علائم شناسایی آنتراکنوز:

• ظاهر شدن لکه های قهوه ای یا خاکستری با حاشیه تیره روی برگ ها
• ریزش زودهنگام برگ ها در اواخر تابستان
• کاهش رشد میوه و نازک شدن مغز گردو
• باقی ماندن شاخه های بدون برگ در نیمه دوم تابستان

روش های کنترل:

• جمع آوری و نابود کردن برگ های ریخته در پاییز برای قطع چرخه قارچ
• استفاده از قارچ کش هایی مثل مانکوزب یا کاپتان در فصل رشد
• رعایت فاصله کاشت مناسب برای جلوگیری از افزایش رطوبت تاج درخت
• هرس شاخه های داخلی جهت بهبود تهویه و کاهش تراکم

پوسیدگی طوقه و ریشه (شانکر گردو)

پوسیدگی طوقه و ریشه که به آن شانکر گردو هم گفته می شود، یکی از بیماری های بسیار خطرناک است که اغلب ناشی از آبیاری بیش ازحد، زهکشی نامناسب یا آلودگی قارچی خاک است. این بیماری معمولاً در ناحیه اتصال تنه به ریشه (طوقه) شروع شده و به تدریج باعث پوسیدگی کامل ریشه ها می شود.

علائم شناسایی پوسیدگی طوقه و ریشه:

• تغییر رنگ پوست ناحیه طوقه به قهوه ای تیره یا سیاه
• بیرون زدگی صمغ از محل آلوده
• ضعف شدید درخت، زردی برگ ها و توقف رشد
• کنده شدن راحت نهال به دلیل پوسیدگی کامل ریشه ها

روش های پیشگیری و درمان:

• کاشت نهال در زمین هایی با زهکشی خوب و پرهیز از آبیاری ایستاده
• اجتناب از ایجاد زخم در طوقه هنگام کاشت یا هرس
• استفاده از قارچ کش های سیستمی مانند فوزتیل آلومینیوم (تحت نظر متخصص)
• ضدعفونی خاک و گود کاشت قبل از کاشت نهال با ترکیبات قارچ کش

سفیدک پودری گردو

سفیدک پودری یکی از بیماری های سطحی قارچی است که بیشتر برگ های جوان و سبز را درگیر می کند. این بیماری در شرایط گرم و مرطوب شیوع بیشتری دارد و اگر کنترل نشود، موجب تضعیف فتوسنتز و کاهش رشد نهال خواهد شد.

علائم شناسایی سفیدک پودری:

• ظاهر شدن لکه های سفید و آردی روی سطح فوقانی برگ ها
• جمع شدگی، پیچ خوردگی یا نازک شدن برگ های آلوده
• توقف رشد شاخه های جوان و کاهش گل دهی درخت
• ریزش زودرس برگ ها در تابستان

روش های کنترل:

• حذف برگ ها و شاخه های آلوده و سوزاندن آن ها
• جلوگیری از آبیاری برگی در عصر یا شب
• استفاده از قارچ کش هایی مثل گوگرد قابل حل یا تری فلوکسی استروبین در مراحل اولیه آلودگی
• تقویت درخت با تغذیه مناسب برای افزایش مقاومت طبیعی

روش های پیشگیری و مبارزه با آفات و بیماری های نهال گردو

آفات و بیماری ها از مهم ترین عوامل تهدیدکننده نهال های گردو هستند. اما خبر خوب این است که اگر از همان ابتدای احداث باغ، رویکرد علمی و تلفیقی در پیش گرفته شود، می توان بدون تحمیل هزینه های بالا و بدون آسیب به محیط زیست، سلامت درختان گردو را تا حد زیادی حفظ کرد. در این بخش، به بررسی جامع و دقیق مهم ترین روش های مقابله با عوامل خسارت زا در نهال گردو می پردازیم؛ روش هایی که هم علمی هستند و هم در عمل نتیجه داده اند.

کنترل شیمیایی (سم پاشی و قارچ کش های هدفمند)

استفاده از سموم شیمیایی تنها زمانی باید انجام شود که تراکم آفات یا شدت بیماری از آستانه خسارت اقتصادی عبور کرده باشد. در چنین شرایطی، انتخاب ماده مؤثر، زمان مناسب مصرف و دوز صحیح از اهمیت بالایی برخوردار است.

برای مثال، در مورد بیماری آنتراکنوز، استفاده از قارچ کش هایی مانند مانکوزب یا تیوفانات متیل در مراحل حساس رشد از جمله برگ دهی اولیه تا تشکیل میوه بسیار مؤثر است. در بیماری بلایت باکتریایی هم، محلول پاشی با ترکیبات مس دار مثل اکسی کلرید مس در پایان زمستان و بعد از بارندگی ها می تواند جلوی گسترش بیماری را بگیرد.

همچنین برای کنترل شته ها و شپشک های گردو، از سمومی مانند ایمیداکلوپراید یا ترکیب روغن ولک با دیازینون در مرحله تورم جوانه ها استفاده می شود. رعایت فاصله زمانی مصرف سموم تا برداشت محصول، بررسی اثرات جانبی بر محیط و مصرف کننده، و عدم تداخل سموم با یکدیگر از نکات مهم در این روش هستند که نباید نادیده گرفته شوند.

مبارزه بیولوژیک و طبیعی (استفاده از حشرات مفید و تکنیک های ارگانیک)

امروزه، استفاده از روش های طبیعی و بیولوژیک برای کنترل آفات، نه تنها به عنوان جایگزین سموم شیمیایی، بلکه به عنوان مکملی مؤثر و پایدار توصیه می شود. برای نمونه، زنبور تریکوگراما با تخم ریزی در داخل تخم آفات، مانع از تفریخ آن ها شده و چرخه زندگی شان را مختل می کند.

این روش به ویژه برای کنترل زنبور مغزخوار بسیار کاربردی است. در مورد آفات مکنده مانند شته ها، حضور حشرات شکارگر از جمله کفشدوزک و بالتوری سبز نقش مهمی در کاهش جمعیت آن ها دارد.

همچنین محلول پاشی با ترکیبات طبیعی مانند عصاره سیر، فلفل یا تنباکو، و همچنین صابون حشره کش و روغن های گیاهی، در مراحل اولیه آلودگی بسیار مفید است. استفاده از تله های فرمونی هم برای پایش و کاهش جمعیت پروانه های چوب خوار، کرم میوه و سایر آفات پروازی توصیه می شود.

مدیریت زراعی و باغبانی (کوددهی مناسب، هرس منظم و بهداشت باغ)

یک باغ سالم، در وهله اول، حاصل مدیریت دقیق زراعی و بهداشت عمومی مناسب است. انجام هرس زمستانه به موقع، آن هم پیش از جریان شیره و با رعایت اصول فنی، باعث افزایش گردش هوا، کاهش بیماری ها و تحریک رشد بهتر نهال ها می شود.

شاخه های خشک، بیمار یا بیش ازحد متراکم باید حذف شوند و ابزارهای هرس هم با محلول های ضدعفونی کننده مثل الکل یا وایتکس رقیق شده کاملاً ضدعفونی شوند. برگ ها و میوه های آلوده که روی زمین می ریزند، در صورت باقی ماندن، می توانند منبع آلودگی برای سال بعد باشند. بنابراین، جمع آوری و امحای آن ها ضروری است.

 از نظر تغذیه ای هم، افزودن کود دامی کاملاً پوسیده به خاک در فصل خواب و استفاده از ریزمغذی ها مثل آهن، روی و اسید هیومیک به صورت محلول پاشی در فصل رشد، می تواند مقاومت گیاه در برابر تنش ها و بیماری ها را افزایش دهد.

استفاده از ارقام مقاوم و نهال های استاندارد

آغاز صحیح در احداث هر باغ، به معنای انتخاب نهال سالم، مقاوم و متناسب با اقلیم منطقه است. نهالی که در نهالستان مجاز و تحت نظارت تولید شده و دارای شناسنامه و کد رهگیری معتبر باشد، ضریب امنیت بالاتری دارد.

استفاده از پایه های مقاوم مانند پاراگز یا پایه های هیبریدی، تا حد زیادی از بروز بیماری های ریشه و طوقه جلوگیری می کند. همچنین انتخاب رقم مناسب با اقلیم منطقه، مثلاً ارقام چندلر یا فرانکت برای مناطق سردسیر، یا رقم پالیز برای مناطق معتدل، باعث می شود که درخت در طول سال دچار تنش کمتری شود و نیاز به مبارزه شیمیایی هم کاهش یابد. نهال باید ریشه ای سالم، بدون زخم یا قارچ زدگی داشته و مشخصات آن به وضوح روی برچسب رسمی درج شده باشد.

نکات کلیدی در انتخاب و خرید نهال گردو سالم و مقاوم به آفات

اولین و مهم ترین قدم در مسیر داشتن یک باغ گردو پربازده و کم خطر از نظر آفات و بیماری ها، انتخاب دقیق نهال گردو است. نهالی که از ابتدا سالم، مقاوم و مناسب با شرایط اقلیمی منطقه باشد، در آینده به مراقبت و سم پاشی کمتری نیاز خواهد داشت. در ادامه، به بررسی نکات کاربردی و علمی برای خرید اصولی نهال گردو می پردازیم.

ویژگی های نهال گردو استاندارد

برای خرید یک نهال گردو سالم و استاندارد، توجه به برخی مشخصات ظاهری و فنی کاملاً ضروری است. این ویژگی ها نه تنها سلامت نهال را تضمین می کنند، بلکه احتمال آلوده بودن آن به آفات و بیماری های پنهان را هم کاهش می دهند:

• ریشه قوی و پرپشت: سیستم ریشه باید متراکم، سالم و فاقد پوسیدگی یا له شدگی باشد.
• عدم وجود زخم یا قارچ در طوقه و تنه: طوقه باید کاملاً سالم و بدون شیره خشک شده یا لکه های سیاه باشد.
• جوانه های سالم و زنده: جوانه ها باید تازه، پرآب و بدون خشکیدگی یا آفت زدگی باشند.
• پوست تنه بدون ترک خوردگی یا لکه های مشکوک: ترک یا زخم می تواند نشانه ورود عوامل قارچی یا باکتریایی باشد.
• سازگاری رقم با اقلیم منطقه: انتخاب رقم مناسب مثل چندلر، فرنور یا پالیز متناسب با شرایط آب وهوایی محل کاشت، کلید موفقیت در رشد است.
• داشتن شناسنامه و گواهی سلامت از نهالستان معتبر: فقط نهال هایی که توسط مراکز رسمی تولید و کنترل شده اند، تضمین کیفیت دارند.

ارقام گردوی مقاوم به بیماری ها

در سال های اخیر، استفاده از ارقام اصلاح شده و مقاوم به آفات و بیماری ها به ویژه در مناطق آسیب پذیر، گسترش زیادی یافته است. از میان این ارقام، گردوی چندلر یکی از پرطرفدارترین و مقاوم ترین ارقام به شمار می آید که در برابر بیماری هایی مانند آنتراکنوز و بلایت باکتریایی مقاومت نسبی بالایی دارد.

همچنین رقم فرنور که مناسب مناطق سردسیر و کوهستانی است، در برابر سرمای دیررس بهاره و برخی قارچ های خاک زی مقاومت خوبی از خود نشان داده است. انتخاب این ارقام، به ویژه برای باغداران تازه کار، باعث می شود که در سال های ابتدایی نیاز کمتری به مداخلات شیمیایی داشته باشند و باردهی درختان هم سریع تر و پایدارتر باشد.

خرید از نهالستان معتبر

یکی از مهم ترین عوامل در موفقیت کاشت نهال گردو، خرید از نهالستان های معتبر و دارای مجوز رسمی از جهاد کشاورزی است. این نهالستان ها معمولاً نهال هایی با شناسنامه کامل، گواهی سلامت، و کد رهگیری ارائه می دهند که از نظر بیماری های قارچی، آفات نهفته و سلامت ژنتیکی بررسی و تأیید شده اند.

همچنین اغلب این مراکز خدمات مشاوره ای فنی هم ارائه می دهند و خریدار را در انتخاب رقم مناسب با اقلیم منطقه، روش کاشت، تغذیه اولیه و مدیریت آبیاری راهنمایی می کنند. خرید از فروشنده غیرمجاز، هرچند ارزان تر باشد، می تواند در بلندمدت باعث بروز مشکلاتی جدی مانند سرایت بیماری های طوقه، ناهنجاری های رشد یا عدم باردهی مناسب شود.

سخن پایانی

اگر به دنبال احداث یا توسعه یک باغ گردوی حرفه ای و اقتصادی هستید، انتخاب یک نهال گردو سالم، استاندارد و مقاوم به آفات و بیماری ها نباید دست کم گرفته شود. همان طور که در این مقاله خواندید، شناخت دقیق آفات و بیماری های رایج نهال گردو، تسلط بر روش های پیشگیری و مبارزه مؤثر و البته خرید از نهالستان های معتبر، سه رکن اصلی موفقیت شما در این مسیر هستند.

فراموش نکنید که یک انتخاب درست در ابتدای راه، می تواند شما را از سال ها هزینه های اضافی، سم پاشی های بی نتیجه و باردهی ضعیف نجات دهد. پس اگر تصمیم دارید آینده ای مطمئن برای باغ خود بسازید، همین حالا زمان آن رسیده که نهال مناسب را با دقت انتخاب کنید. برای دریافت مشاوره تخصصی رایگان، بررسی اقلیم منطقه خود و انتخاب بهترین رقم نهال گردو، همین امروز با کارشناسان ما در فروشگاه تخصصی گوهر نهال تماس بگیرید.

سوالات متداول

1. شایع ترین آفات نهال گردو کدامند؟

کرم سفید ریشه، شته ها، شپشک ها و زنبور مغزخوار از مهم ترین آفات نهال گردو هستند که به ریشه، برگ و میوه آسیب می زنند.

2. علائم بیماری آنتراکنوز در نهال گردو چیست؟

لکه های سیاه یا قهوه ای روی برگ ها، ریزش زودهنگام برگ و کاهش رشد از نشانه های بارز بیماری آنتراکنوز هستند.

3. بهترین زمان برای سم پاشی نهال گردو چه موقع است؟

معمولاً اوایل بهار قبل از باز شدن جوانه ها و در تابستان پس از برداشت، بهترین زمان برای استفاده از سموم مجاز و هدفمند است.

4. آیا امکان کنترل آفات گردو به روش طبیعی وجود دارد؟

بله، استفاده از حشرات مفید مانند کفشدوزک ها، تله های نوری، روغن های گیاهی و مدیریت تغذیه، روش هایی موثر و ارگانیک هستند.